Efes antik kenti gezisi

Efes

Efes Antik Kenti

Efes Gezisi

Bu sene yaz tatilinde Bozcaada hayali kurarken kendimizi İzmir'de bulduk.Daha önce de kaldığımız Selçuk yakınlarında bir otelde güzel bir tatil yaptık çocuklarımızla..Dönüş yolunda,Efes Antik Kenti'nide gezmeyi ihmal etmedik.

Hava oldukça sıcaktı ve bizim oraya ulaştığımız saatler de öğle saatleri olduğu için,biraz sıkıntı yaşadık;fakat gördüğümüz güzellikler,bütün sıkıntıları unutturdu bize..Oğlum özellikle bütün gördüklerini dikkatle inceledi ama Elif birazcık mızmızlandı:))Efes'i gezmek isteyenlere tavsiyem,yanınızda gözlük,şapka,şemsiye ve bol miktarda su bulundurun..Bizim yanımıza aldığımız sular baktık ki,sadece çocuklara yetecek,biz kendi hakkımızı da onlara bıraktık..

Efes'in büyüleyici atmosferini yaşarken resim çekmeyi unutmadım..Aşağıda yazılı olan bilgiler de,Efes Antik Kent'deki sunulan bilgilerdir..

Umarım bir nebze olsun size yaşatabilirim bu gezimizi..

Büyük Tiyatro..Büyük Tiyatro,Helenistik Dönem'de inşa edilmiş öncül bir yapıya (İ.Ö.3.-1.yüzyıl) kadar geri gitmektedir.Roma Dönemi'nde yapı İmparator Domitianus (İ.s.81-96) ile Traianus (İ.S.98-117) zamanında kapsamlı bir yenileme sırasında ilk önce iki katlı,sonraları üç katlı gösterişli bir cepheye kavuşmuştur.Yapı tiyatro gösterilerinin yanı sıra toplantılara da hizmet etmekteydi;Roma İmparatorluk Devri'nin ilerleyen dönemlerinde gladyatörler arenası olarak kullanıldığı da kanıtlanmıştır.

Yapı İ.S.7.yüzyıldan hemen önce Bizans sur duvarlarına dahil edilir.

Celsus Kütüphanesi..Efes'in hiç şüphesiz en tanınmış anıtı olan Celsus Kütüphanesi,İ.S.100 ile 110 yılları arasında Gaius İullus Aguila tarafından babası Senatör Tiberius İulius Celsus Polemaeanus için yaptırılmıştır.Kütüphane esasında ölen kişinin mezar odasının üzerine inşa edilmiş bir heroon(kahramanlık anıtı)olarak anlaşılmalıdır.

Her iki yanında birer heykel kaidesi bulunan,dokuz basamaklı bir merdivenle ön hole çıkılmakta,buradan da asıl kütüphane odasına ulaşılmaktadır.Gösterişli cephenin aediculalı mimarisi,her ne kadar taban ve duvarlar mermerle kaplanmış olsa da,binanın iç kısmında kullanılan tuğla yapı tekniğine zıt düşmektedir.İ.S.270 civarında bir depremle kütüphane yıkılmış ve daha sonra yeniden inşa edilmemiştir.Geç Antik Çağ'da gösterişli ön cephesinin kalıntıları bir cadde çeşmesinin arka duvarı olarak kullanılmıştır.Yapının 1970-1978 yıllarında gerçekleştirilen restorasyonu Anton Kallinger-Prskawetz tarafından finanse edilmiştir.

Agora güney kapısı..Zengün süslemeli bu kapı,İ.Ö 2 yılında Roma İmparator'u tarafından özgür kılınan Mazaeus ve Mithridates tarafından finanse edilmiştir.Orjinal halinde her iki yanındaki kanatlı yapılarda,güney cephesinin özenle yapılmış çıkıntılı ve girintili bölümleri gibi,kemer ve kirişin değişimli olarak kullanımı da devam eder.Attika(korkuluk) üzerinde yapım yazıtı ile beraber İmparatorluk ailesinin heykelleri durmaktaydı.Bezemesiz kuzey tarafı ise Agora Galerisi'ne bağlanmıştı.Kapının yeniden ayağa kaldırılması (1982-1988)Anton Kallinger-Prskawetz tarafından sağlanmıştır.

Hadrianus Tapınağı..P.Vedius Antoninus Sabinus tarafından bağışlanan bu küçük tapınak benzeri anıt,mimari bir yazıta göre İmparator Hadrinus'u (İ.S.117-138) onurlandırmaktadır.

Kült odasının önünde bulunan sütun düzeneği Suriye tipi denilen türde bir alınlık taşımaktadır.Kapı lentosunun üzerinde Efes kentinin kuruluş efsanesinin canlandırıldığı kabartmalar,Geç Antik Çağ'daki bir tadilata aittir.İ.S.300 civarında ,buraya İmparatorlar Diocletinus,Constantius,Maximianus ve daha sonra ise I.Theodosius'un heykelleri dikilmiş ve bunların yazıtlı kaideleri günümüze ulaşmıştır.

Kuretler Caddesi..Şehrin etrafındaki her iki dağın arasında uzanan ve önceden Dini Alay Yolu olan Kuretler Caddesi (antik:Embolos),Helenistik-Roma şehrinin dikey ızgara planına uygun olarak yapılmıştır.210 m.uzunluğundaki ana bulvar Erken Roma İmparatorluk Dönemi'nde portikler (sütunlu galeriler)ve mermer kaldırımlarla düzenlenmiştir.6.80-10 m genişliğindeki caddenin altından kanalizasyon geçmektedir.3,5-4,5 m derinlikteki portiklerde bulunan dükkanlarda (tabernae)esnaf,zanaatkar ve lokantacılar mal ve hizmetlerini sunmaktaydılar.Cadde boyunca her sütunun önünde,mermer veya bronzdan bir heykele ait yazıtlı kaide bulunmakta;bu yazıtlarla yararlılık gösteren vatandaşlar ve hayırseverler onurlandırılmaktaydı.Geç Antik Çağ'da inşa edilmiş olan Herakles Kapısı ile dik cadde (yaklaşık seviye farkı 20 m)kesin olarak trafiğe kapatılmıştır.İ.S 6./7.yüzyıla kadar onarımlara devam edilmiştir.

Domitianus Tapınağı..İmparator kültürüne hizmet eden tapınak ve sunak aslen İmparator Domitianus'a (İ.S.81-96) adanmış,ancak imparatorun ölümünden ve anısının lanetlenmesinden sonra (demnatio memoriae)Flaviuslar ailesine devredilmiştir.Altı basamaklı bir altyapının (24x34 m) üzerinde yükselen 8x13'lük sütunlu tapınak,güçlü destek yapıları ile oluşturulmuş bir teras üzerine inşa edilmiştir.Hırıstiyanlığın zaferiyle bina temel taşlarına kadar sökülmüş ve günümüzde neredeyse tamamıyla yok olmuştur.

Herakles Kapısı..Herakles Kapısı olarak adlandırılan kapı,Kuretler Caddesi'ni doğu yönde sınırlandırmaktaydı.

Günümüzdeki görüntüsü Geç Antik Çağ'da yapılan uyarlamalara kadar geri gitmektedir dolayısıyla Roma İmparatorluk Dönemi'ndeki halini yeniden kurmak artık mümkün değildir.Herakles tasvirleriyle süslü her iki sütun,geçişi ciddi anlamda daraltarak caddeyi araba trafiğine kapatmaktadır.Sütunların üzerinde yer alan bir kemerin içine yapıya dair bir yazıt yerleştirilmiştir.Kemerli köşebentlerde defne çelenkleri ve palmiye dallarıyla Nikeler durmaktadır.

Traianus Çeşmesi..Çeşme yapısı Tiberius Claudis Aristion ve eşi tarafından İ.S 102 ve 114 yılları arasında Efesli Artemis ile İmparator Traianus (İ.S.98-117)onuruna yaptırılmıştır.

Günümüzde deneysel rekonstrüksiyonu yapılmıştır;yapının özgün yüksekliği 9.5m'dir.İki katlı bir cephe çeşmenin üç tarafını çevirmektedir.Suyun döküldüğü yerin üzerinde,ortada,Traianus'un heykelinin kaidesi yer alır.Heykelin ayaklarının altında yerküresi tasvir edilmiştir.

Latrina (Tuvalet)..Üzeri kapalı olan Akademi Sokağı'ndan umuma açık tuvalete ulaşılmaktaydı.

Bu ücretsiz ve halka açık tuvalet,vatandaşlara olduğu kadar bitişikteki Varius Hamamı'nı ziyaret edenlere de hizmet etmekteydi.Tuvaletin oturak kısımları üstü açık sütunlu bir avlunun üç kenarına sıralanmıştır;oturma banklarının önünden geçen bir kanalda arıtma için temiz su akmaktaydı.Tuvalet Selçuk'taki Efes Müzesi tarafından restore edilmiştir.

Hadrianus Kapısı..Üç katlı yapı,Dini Alay Yolu'nun Ortygia'ya giden sapağını gösterir.

Üst katı Atina'daki Hadrianus Kapısı'nı hatırlatan kapı yapısının,trafik akışını sağlayan geniş girişinin yanında daha dar olan iki geçiş bulunur.Daha İ.S.117 civarında yapımına başlanmış olan bu yapı,bir deprem sonrasında (İ.S.270) yeniden inşa edilmiş,yan kiriş aralarına su havuzları yerleştirilmiştir.Yapının kısmi restorasyonu (1986-1990)Anton Kallinger Prskawetz tarafından finanse edilmiştir.

Helenistik Çeşme Yapısı..Büyük Tiyatro'nun sahne binasının arka duvarına yaslanan çeşme yapısı,Helenistik Dönem'den (İ.Ö.3.-1 yüzyıl) kalmadır.Roma Dönemi'nde derinliği 2 m.kadar artırılmış bunun sonucunda oluşan,yivsiz iki sütunlu ön mekan da caddeyle arasındaki sınırı oluşturmuştur.Sütunlardan birinin üzerindeki yazıtın da belirttiği gibi burada toplanan su,Marnas Nehri'nden getirilmekteydi.Suyun toplandığı havuz günümüze ulaşmıştır.

Tiyatro Gymnasionu..İ.S.125 civarında tiyatronun kuzeybatısında "Tiyatro Gymnasionu"olarak adlandırılan bir yapı inşa edilmiştir.12.000 m2'den büyük olan bu tesis,Efes tipi bir hamam-gymnasion yapı bütünüdür.U biçimindeki dinlenme ve gezinti holleri yapının kuzeyindeki hamam salonlarını çevrelemektedir.Dört sıra oturma basamakları bulunan güneydeki tribünlü avlu(palaestra) hem bedensel hem de zihinsel faaliyetlere hizmet etmekteydi.

Antik Dönem'de mezar ve mezar anıtlarına verilen önem,çok eskilere giden bir geleneğin devamıdır.Yaşam ve ölüm arasındaki ilişki,insan hayatında önemli bir yer tutar.Mezarlıklara "ölüler kenti"anlamına gelen "Nekropolis"adı verilir.Nekropoller kent sularının dışında,özellikle kentlerin ana kapılarının çevresinde ve yol kenarlarında yer almaktadır.Efes Nekropol'ü de kentin çevresinde,sur duvarlarının dışında olup,duvarla çevrili aile mezarları,anıt mezarlar,tonozlu mezarlar veya düzlüklerdeki açık ve kapalı odalar içindeki lahit mezarlar gibi çok çeşitli mezar türleri bulunmaktadır.

Burada sergilenen lahitler Efes ve çevresindeki kazılardan bulunmuş lahitlerdir.

Efes

Efes Antik Kenti

Efes Gezisi